چگونه یک پسورد قوی بسازم؟
ساخت پسورد قوی به معنای ایجاد یک رمز عبور طولانی و غیرقابل پیش‌بینی است که در برابر حملات سایبری مدرن، به خصوص حملات Brute-Force (آزمون و خطا)، مقاوم باشد. بر خلاف تصور رایج، تمرکز اصلی دیگر بر روی اجبار به استفاده از نمادهای پیچیده نیست، بلکه بر طول پسورد است، زیرا هر کاراکتر اضافی، زمان و قدرت محاسباتی لازم برای شکستن رمز را به صورت نمایی افزایش می‌دهد.
به طور خلاصه، یک پسورد قوی در سال ۲۰۲۵ باید حداقل ۱۵ کاراکتر طول داشته باشد، از اطلاعات شخصی قابل حدس (مانند تاریخ تولد یا نام) در آن استفاده نشود و هرگز برای چند حساب کاربری مختلف به کار نرود. به یاد داشته باشید که فعال‌سازی احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) یک لایه امنیتی حیاتی است که حتی از خود پسورد نیز اهمیت بیشتری دارد.
پسورد (رمز عبور) چیست و چرا اهمیت دارد؟
پسورد یا رمز عبور، رشته‌ای محرمانه از کاراکترها است که به عنوان اولین و اصلی‌ترین خط دفاعی برای احراز هویت شما و محافظت از اطلاعات حساس در سرویس‌های آنلاین عمل می‌کند. اهمیت یک پسورد قوی تنها به جلوگیری از دسترسی غیرمجاز محدود نمی‌شود؛ یک پسورد ضعیف می‌تواند دروازه‌ای برای سرقت هویت، زیان‌های مالی جبران‌ناپذیر، از دست رفتن اعتبار شخصی و به خطر افتادن اطلاعات محرمانه کاری شما باشد. در دنیای دیجیتال امروز، پسورد شما کلید هویت آنلاین شماست.
۴ قانون کلیدی برای ساخت پسورد قوی (مبتنی بر استانداردهای امنیتی)
متخصصان امنیت دیگر قوانین پیچیده و اجباری قدیمی (مانند الزام به داشتن یک نماد و یک عدد) را توصیه نمی‌کنند. بر اساس استانداردهای مدرن مانند NIST SP 800-63B (راهنمای هویت دیجیتال موسسه ملی استاندارد و فناوری آمریکا)، این ۴ اصل اهمیت دارند:
۱. طول پسورد، مهم‌ترین فاکتور در ساخت پسورد قوی است
نکته کلیدی این است که: طول، مهم‌ترین عامل در تعیین قدرت پسورد است. تصور کنید هر کاراکتر اضافی، تعداد قفل‌هایی را که یک هکر باید باز کند، چند ده برابر می‌کند. به همین دلیل است که یک پسورد ۱۶ کاراکتری، میلیاردها بار از یک پسورد ۸ کاراکتری امن‌تر است، حتی اگر کاراکترهای پیچیده‌ای نداشته باشد.
- حداقل طول: برای حساب‌هایی که با احراز هویت دو مرحله‌ای (MFA) محافظت می‌شوند، حداقل ۸ کاراکتر قابل قبول است.
- توصیه اکید (بدون MFA): برای هر حسابی که فقط با پسورد محافظت می‌شود، حداقل ۱۵ کاراکتر توصیه می‌شود.
- ایده‌آل: از هر چیزی بین ۱۵ تا ۶۴ کاراکتر استفاده کنید تا عملاً شکستن آن با تکنولوژی امروزی غیرممکن شود.
۲. از “عبارت عبور” (Passphrase) به جای کلمه استفاده کنید
به جای تلاش برای به خاطر سپردن کلمات بی‌معنی و پیچیده مانند Tr0ub4dor&3، از یک “عبارت عبور” استفاده کنید که هم به یاد ماندنی و هم بسیار امن است.
- تعریف: عبارت عبور، مجموعه‌ای از کلمات (ترجیحاً غیرمرتبط) است که به خاطر سپردن آن برای شما آسان و حدس زدن آن برای ماشین دشوار است. این روش الگوهای حملات دیکشنری را کاملاً بی‌اثر می‌کند.
- مثال قوی:
!Blue!Horse!Battery!Correct!78یاRed*Cup*99*Cloud*Travel(طولانی، غیرمنتظره و شامل نماد) در ساخت پسورد قوی استفاده کنید. - مثال ضعیف:
IloveMyDog123یاTehranIsMyCity2025(قابل پیش‌بینی، کوتاه و حاوی اطلاعات شخصی)
۳. پسوردهای خود را در برابر لیست‌های فاش شده بررسی کنید
هکرها به ندرت پسوردها را از صفر حدس می‌زنند. آن‌ها از لیست‌های عظیمی از پسوردهایی که قبلاً در نفوذهای اطلاعاتی بزرگ (مانند هک شدن سرویس‌های معروف) فاش شده‌اند، استفاده می‌کنند.
- استاندارد NIST: سیستم‌ها باید پسوردهای جدید را در برابر پایگاه داده‌ای از پسوردهای فاش شده بررسی کنند و در صورت وجود، آن‌ها را رد کنند.
- راه‌حل عملی: هرگز از پسوردهای رایج (مانند
Password1234یا12345678) استفاده نکنید. می‌توانید از سرویس‌هایی مانندHave I Been Pwnedبرای بررسی اینکه آیا ایمیل یا پسوردهای شما قبلاً در نفوذهای اطلاعاتی فاش شده‌اند، استفاده کنید.
۴. از اطلاعات شخصی و الگوهای قابل حدس اجتناب کنید
این یک قانون حیاتی است. امروزه با وجود شبکه‌های اجتماعی، اطلاعاتی مانند نام حیوان خانگی، مدرسه یا تیم ورزشی مورد علاقه شما به راحتی قابل دسترسی است. مهاجمان از این اطلاعات برای ساخت لیست‌های حدس هوشمندانه استفاده می‌کنند.
هرگز از موارد زیر در رمز عبور خود استفاده نکنید:
- نام خودتان، فرزندان، همسر یا حیوان خانگی
- تاریخ تولد، شماره تلفن، کد ملی یا آدرس
- کلمات موجود در فرهنگ لغت به تنهایی (به راحتی توسط حملات دیکشنری شکسته می‌شوند)
- الگوهای کیبورد (مانند
qwertyیاasdfgh) - جایگزینی‌های رایج و قابل پیش‌بینی (مانند
P@ssw0rdبه جایPassword)
۳ اشتباه امنیتی رایج که باید متوقف کنید
۱. استفاده از یک پسورد برای چند حساب: این بزرگترین و رایج‌ترین اشتباه امنیتی است که یک اثر دومینویی خطرناک ایجاد می‌کند. نفوذ به یک سایت کم‌اهمیت (مانند یک فروم قدیمی) می‌تواند منجر به دسترسی هکر به ایمیل، حساب بانکی و تمام هویت دیجیتال شما شود. این حمله که به آن Credential Stuffing می‌گویند، یکی از موفق‌ترین روش‌های هکرهاست.
۲. تغییر دوره‌ای پسورد (اشتباه رایج): برخلاف توصیه‌های قدیمی، NIST و OWASP دیگر تغییر اجباری و دوره‌ای پسورد (مثلاً هر ۹۰ روز) را توصیه نمی‌کنند. تحقیقات نشان داده است که وقتی کاربران مجبور به تغییر مکرر رمز عبور می‌شوند، تمایل دارند تغییرات کوچکی در رمز قبلی ایجاد کنند (مثلاً Password2024! به Password2025!) که این الگوها برای هکرها کاملاً قابل پیش‌بینی است.
- چه زمانی باید پسورد را تغییر داد؟ فقط زمانی که شواهدی مبنی بر نفوذ، فعالیت مشکوک در حساب کاربری، یا لو رفتن پسورد شما وجود دارد.
۳. ذخیره پسورد در مرورگر یا فایل متنی: این روش‌ها به هیچ وجه امن نیستند. از یک مدیر رمز عبور (Password Manager) معتبر استفاده کنید. این ابزارها از رمزنگاری سرتاسری (end-to-end encryption) استفاده می‌کنند، به این معنی که حتی خود شرکت سازنده نیز نمی‌تواند به پسوردهای شما دسترسی داشته باشد. شما تنها با به خاطر سپردن یک «رمز عبور اصلی» به کلیدهای تمام حساب‌های دیجیتال خود دسترسی خواهید داشت.
فراتر از پسورد: چرا احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) حیاتی است؟
امنیت کامل فقط با ساخت پسورد قوی به دست نمی‌آید.
- احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA یا MFA): این قابلیت یک لایه امنیتی اضافه می‌کند. حتی اگر هکر پسورد شما را بداند، برای ورود به یک عامل دوم (چیزی که شما دارید) نیاز دارد. انواع مختلفی از 2FA وجود دارد، از کدهای پیامکی (کمترین امنیت) گرفته تا اپلیکیشن‌های احراز هویت مانند Google Authenticator (امنیت خوب) و کلیدهای امنیتی فیزیکی (بالاترین سطح امنیت).
- اولویت: فعال‌سازی 2FA در هر سرویسی که از آن پشتیبانی می‌کند (به خصوص ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و حساب‌های بانکی) باید اولویت اصلی شما باشد. همیشه در صورت امکان از اپلیکیشن احراز هویت یا کلید فیزیکی به جای پیامک استفاده کنید.
